Met een druk op de knop teksten genereren die precies aansluiten bij de interesses van een leerling, in minder dan de helft van de tijd lesplannen ontwikkelen, je videoboodschap delen in de taal van de ouder: voorbeelden van hoe kunstmatige intelligentie (in de toekomst) het onderwijs kan en gaat ondersteunen. ‘Veel staat nog in de kinderschoenen, maar kijk wat je als school zelf of samen kunt oppakken. Anders wordt het straks voor je bepaald’, aldus Wietse van Bruggen van Kennisnet.
Van Bruggen start de kennissessie ‘AI in het onderwijs, wat vraagt het aan visie en beleid van jou als directeur en/of bestuurder’ door kunstmatige intelligentie te vergelijken met een auto. Die zorgde voor mogelijkheden, maar wat waren de randvoorwaarden: waar mochten ze rijden? Aan welke kant van de weg en hoe hard? Hoe halen we in en wat te doen met fietsers en voetgangers die willen oversteken? Zo is het ook met AI in het onderwijs. Het neemt alleen maar toe en kan zeker op goede manieren ondersteunen. Maar je moet wel (samen) de randvoorwaarden vaststellen.
Kansen in het onderwijs
De aansprekende voorbeelden die Van Bruggen opsomt spreken tot de verbeelding. Een app die de blinden en slechtzienden vertelt – door bijvoorbeeld de camera van de telefoon te richten op een straat – waar obstakels staan en hoe naar school te wandelen. Een app die fungeert als maatje of helpdesk, voor leerlingen maar ook voor leerkrachten en directeuren. Een app waarmee je heel eenvoudig goed opgebouwde lesplannen in elkaar zet, of een tekst specifiek op de interesse van de leerling kunt afstemmen.
Kinderziektes en bedenkingen
Los van het gegeven dat een aantal applicaties alleen nog maar in het Engels op de markt zijn dan wel in de kinderschoenen staat, zijn er ook nog bedenkingen. Wat als een leerling zijn AI-maatje als vertrouwenspersoon gaat gebruiken? Hoe beoordeel je de output van wat een applicatie zegt over de voortgang van een kind? Wie draagt die verantwoordelijkheid? En dan te denken aan het waarborgen van privacy.
Pak zelf de regie
Terug naar die auto. Die kende bij de introductie ook veel tegenstanders en risico’s. Nu is hij niet meer weg te denken uit het straatbeeld. Met kunstmatige intelligentie gaat het net zo zijn, ook in het onderwijs. ‘AI wordt toegepast in steeds meer onderwijsmiddelen en in alle lagen van het onderwijs. Verdere uitbreiding van AI betekent dat de ondersteuning zich ook gaat uitbreiden. Niet alleen bij het leerproces bij eenvoudige denkvaardigheden, maar ook bij complexe en sociale vaardigheden kunnen we naar verwachting in de (nabije) toekomst ondersteunen met behulp van AI’, aldus Van Bruggen.
Pak daarom zelf de regie, anders wordt het straks voor je als school bepaald. En dan heb je misschien te maken met kunstmatige intelligentie dan wel apps die totaal niet passen bij jouw visie en beleid.
Waar beginnen? Tips
- Denk na over hoe jouw school zich verhoudt tot AI
Waar zijn de directeur en leerkrachten goed in? Waar moeten zij blijven. Welke aspecten dan wel (deel)taken kunnen op den duur door kunstmatige intelligentie worden overgenomen dan wel ondersteund. Onder welke voorwaarden, met het oog op onder meer privacy? Zorg voor beleid dat flexibel is, waar nodig kan mee buigen met nieuwe ontwikkelingen. - Leren over AI
Doe wijsheid op over kunstmatige intelligentie: wat kan het wel en niet? Wat zijn beperkingen? Hoe zet je het verantwoord in? Verdiep je erin en probeer vooral ook uit, om te zien wat de (on)mogelijkheden zijn en hoe het werkt zonder grip te verliezen. De Nationale AI coalitie biedt ook cursussen hiervoor aan, speciaal voor het po of vo. Zie hier. - Professionaliteit leerkracht en schoolbestuur blijft van belang
Voor de harde kant binnen het onderwijs biedt kunstmatige intelligentie oplossingen. Voor de zachte kant, sociale gevoelens en emoties, niet. Daarvoor is de leerkracht onmisbaar. Maar ook zijn vakmanschap blijft van belang. Vakkennis is nodig, om onwaarheden te filteren. Slechte toetsresultaten? AI is niet op de hoogte dat de kat van de leerling is overleden, de leraar wel.
Kunst is om bij te blijven
Van Bruggen beseft dat het voor kleine schoolbesturen makkelijker is gezegd dan gedaan. ‘De kunst is om bij te blijven, al is het maar op voorop te blijven lopen op leerlingen en hen in het gebruik kunnen onderwijzen. En lukt het niet alleen, doe het dan samen, met teams binnen je school of netwerken buiten je school. Kijk in dat kader ook op de website van het Nationaal Onderwijslab AI, het platform waar wetenschappers en bedrijven samen met po, vo en so scholen slimme technologie voor leraar en leerling ontwikkelen.
