FAQ corona – (afstands)onderwijs

Actieplan voor snelle verbetering van ventilatie op scholen

Om ventilatie in klassen snel te verbeteren, komt er een hulplijn voor scholen, een spoeddienst van experts die helpen om de ventilatie op orde te maken en krijgt elk klaslokaal een CO2-meter, kondigt het ministerie van OCW aan. Lees meer.
(03-02-2022)

Quarantaineregels versoepeld voor leerlingen: ‘geeft meer rust voor ouders en personeel’
Leerlingen in het speciaal (basis)onderwijs, het basisonderwijs en voortgezet (speciaal) onderwijs hoeven vanaf 26 januari niet meer in quarantaine als zij in contact zijn geweest met iemand met corona en zelf geen klachten hebben. Klassen hoeven dus niet meer in quarantaine als er drie of meer besmettingen zijn. Ed Knies, CvB-voorzitter van De Kleine Prins is er blij mee. ‘Dit geeft voor ouders en personeel meer rust.’ Lees meer.
(26-01-2022)

Ook voortgezet onderwijs dicht tot in ieder geval 9 januari
Het voortgezet onderwijs is in navolging van het primair onderwijs gesloten van 20 januari tot en met in ieder geval 9 januari 2022, zoals het kabinet op 18 december aankondigde. Leerlingen in een kwetsbare positie en examenleerlingen mogen wel fysiek naar school. Ook zijn de eindexamens in het vo opnieuw aangepast. Lees meer.
(20-12-2021)

Basisscholen: week voor kerstvakantie alleen noodopvang
De overheid heeft nieuwe coronamaatregelen afgekondigd voor bassischolen en het speciaal (basis)onderwijs. De week voor de kerstvakantie gaan de scholen en de buitenschoolse opvang dicht. Voor noodopvang van kwetsbare kinderen en kinderen van ouders met een cruciaal beroep blijven de scholen wel open. Het protocol voor het basisonderwijs en s(b)o is aangepast. Lees meer.
(15-12-2021)

Zeven tips uit vragenuurtje corona & (crisis)communicatie
Waarop te letten bij communicatie ten tijde van de tweede coronagolf? Het stond centraal tijdens het vragenuurtje corona & (crisis)communicatie dat VBS donderdag 12 november via Teams organiseerde. Onder leiding van onze partner en communicatie-expert Akke Tick werd een open gesprek gevoerd over dilemma’s en zorgen rondom dit thema. Haar tips en adviezen op een rij:

Basisprincipes crisiscommunicatie:

• Stel (voordat de crisis uitbreekt) een plan op
  Zodat iedereen onder andere weet wie intern en extern mag communiceren en wie niet.
• Zorg voor een prettige sparringpartner
  Zodat je de soms ruwe waarheid in vertrouwen kunt bespreken, twijfels kunt delen en samen kunt komen tot zorgvuldige communicatie.
• Communiceer eerst intern en dan extern
  Om te voorkomen dat medewerkers en ouders het van elkaar of uit de media vernemen.
• Blijf als school bij jezelf
  Zorg dat in elke situatie de communicatie past bij de waarden die de school uitdraagt.
• Communicatie lost het probleem het niet op
  Met de juiste communicatie creëer je begrip en rust, maar geen oplossing voor de crisis.

Communicatie in tijden van corona:

• Hoe omgaan met verwachtingen en verlangens van ouders rondom het huidige onderwijs?
  Stel als school vast wat je – in deze gewijzigde crisisomstandigheden – aan onderwijs wilt en kunt bieden. Wat is je visie en beleid hierop? Communiceer dit eerst intern zodat medewerkers met één stem spreken en het beleid ook uitdragen. En richting ouders: toon begrip voor hun gevoelens, wees duidelijk wat betreft het beleid en houd je hieraan. Vraag jezelf vervolgens geregeld af of je beleid nog passend is of aangepast moet worden.

• Wat is in tijden van corona de juiste vorm van communiceren?
  Een mail, telefoontje, ingesproken bericht, animatie of videoboodschap: het zijn verschillende vormen van communiceren. Zorg dat je boodschap aankomt bij je doelgroep. Dat vergt soms creativiteit. Voor de vierde keer een brief met informatie van de GGD versturen? Zet die in eens in een andere context en vraag je af of de informatie überhaupt nog relevant is. Ouders die op hun tandvlees lopen? Bel die voordat je de mail verstuurt. En schrijf vanuit de ouder. Dus niet ‘we doen het zo, want dan ontlasten we onze leerkrachten’ maar ‘we doen het zo, zodat uw kind onderwijs kan blijven genieten’.

Meer tips en adviezen vind je op onze Checklist communicatie met ouders / verzorgers. Met onder andere aandacht voor wat te doen als de ruis op de lijn en werkdruk toenemen.
(16-11-2020)

Welke afspraken kun je maken over afstandsonderwijs?
In tijden van afstandsonderwijs hebben lessen een meer openbaar karakter. Ouders kunnen meekijken en leerlingen kunnen filmpjes al dan niet bewerkt delen via sociale media. Welke afspraken kun je als school maken over afstandsonderwijs? Lees hier een artikel over de rol van de AVG bij afstandsonderwijs.

Het advies van Lesopafstand.nl is om specifieke gedragsregels vast te leggen en deze met leerlingen te delen. Denk aan:
-Maak geen opnames van video’s en chatgesprekken met leraren en medeleerlingen;
-Leerlingen mogen door de leraar opgenomen filmpjes niet bewerken of delen via sociale media of andere kanalen.

Leraren
Leraren kunnen hun filmpjes het beste delen van de elektronische leeromgeving (ELO) van de school of via Stream Office365. Via YouTube of Vimeo is het voor een school namelijk heel moeilijk om regels te handhaven, geeft Lesopafstand aan. Gebruik je toch zo’n videoplatform, spreek dan af dat leraren hun filmpjes nooit openbaar delen. Zet filmpjes dus achter een inlog en wachtwoord. En gebruik bij het uploaden altijd een account gekoppeld aan je werkmail.

Cameragebruik
Mag je bij onderwijs op afstand of hybride onderwijs de webcam of camera van de leerling gebruiken voor het nabootsen van de reguliere klassituatie?
Allereerst moet je vaststellen wat het doel van de les op afstand is en of het daarvoor nodig is dat de leerlingen in beeld zijn, geeft Lesopafstand aan. Het kan bijvoorbeeld nodig zijn om de leerling te zien om de aanwezigheid te registreren. Verder kan het voor het uitvoeren van goed onderwijs belangrijk zijn dat de leerlingen in beeld zijn, bijvoorbeeld bij een interactieve les, om de leerlingen goed te kunnen begeleiden of als leerlingen met elkaar moeten samenwerken. Het is dus mogelijk om leerlingen te verplichten om hun camera aan te zetten en de professional (leraar) bepaalt of en wanneer dit noodzakelijk is.

Tips:
-Instrueer leerlingen goed over wat ze zelf kunnen doen om de impact op hun privacy te verbergen, bijvoorbeeld door het instellen of vervagen van de achtergrond;
-Ga in gesprek met leerlingen die bezwaren hebben en zoek samen een oplossing;
-De camera hoeft niet per se de hele les aan te staan, maar alleen als de leraar dat noodzakelijk vindt en er om vraagt.

Het streamen van lessen
Situatie 1: Leerlingen zitten in het klaslokaal, de leraar is thuis (les wordt niet opgenomen)
Moet de leraar de leerlingen via camerabeeld(en) kunnen zien?
In deze situatie komt de privéomgeving van de leerlingen niet in beeld. Dit betekent dat de belangenafweging (privacy van de leerling versus de noodzaak goed onderwijs te verzorgen) uitvalt in het voordeel van die noodzaak. Ook zien de leerlingen van elkaar niets anders dan ze in een gewone lessituatie zouden doen. Is het gebruik van de camera dus nodig voor het houden van toezicht, het handhaven van de orde of het activeren van de leerlingen? Dan kan het gebruik gerechtvaardigd worden.

Situatie 2: Leraar is in het klaslokaal, (een deel van) de leerlingen (is) zijn thuis (les wordt niet opgenomen)
Mogen de leraar en/of de leerlingen die in het klaslokaal zijn in beeld gebracht worden?
Zorg bij het streamen van een les dat de leerlingen in het lokaal niet in beeld komen. Het uitzenden van hun stem is wel toegestaan. De leraar komt alleen in beeld als dit nodig is voor het doel van de les.

Situatie 3: De les wordt opgenomen, zodat leerlingen deze (ook) later kunnen terugkijken
Je mag online lessen opnemen als je vooraf hebt bepaald voor welk onderwijsdoel je de opname nodig hebt. Houd bij voorkeur de leerlingen buiten beeld en verwerk hun vragen en reacties anoniem (lees die bijvoorbeeld voor vanuit de chat). Als het nodig is voor de bescherming van de privacy van een leerling of de leraar, moet het voor de leraar mogelijk zijn een gedeelte van de les na afloop uit de opname te knippen.
Lees hier meer over cameragebruik bij het streamen van lessen.

Meer weten?
Neem voor informatie en advies contact op met de VBS Helpdesk: Nienke Daniëls 070 – 331 52 15, helpdesk@vbs.nl, Whatsapp: 06 – 330 296 94. Je kunt bij ons terecht met vragen over onder meer deze onderwerpen: onderwijscao’s, arbeidsrecht, HR-beleid en -strategie, bedrijfsvoering, financieel management, huisvesting, medezeggenschap en het organiseren van bestuur en toezicht.

Lees hier een artikel over de rol van de AVG bij afstandsonderwijs.
(Bron: Lesopafstand.nl, 11-11-2020)

Welke rol speelt de AVG bij afstandsonderwijs?
In tijden van afstandsonderwijs hebben lessen een meer openbaar karakter. Ouders kunnen meekijken en leerlingen kunnen filmpjes al dan niet bewerkt delen via sociale media. Welke rol de AVG hierin speelt, vertelt Vanessa van Kuilenburg, expert op het gebied van privacy regelgeving en Functionaris Gegevensbescherming. Lees hier een artikel over welke afspraken je als school kunt maken over afstandsonderwijs.

Welke rol speelt privacywetgeving AVG bij afstandsonderwijs?
Vanessa van Kuilenburg: ‘De AVG gaat alleen over de bescherming van persoonsgegevens. Je moet dus afwegen of de AVG bij afstandsonderwijs van toepassing is. Bij online lesgeven en het maken van opnames gaan we daarvan uit. Het is namelijk een geautomatiseerde verwerking van persoonsgegevens, waaronder gezichten en stemmen.’

‘Voorafgaand aan het thuisonderwijs en met name de opnames die eventueel gemaakt worden, moet het bevoegd gezag bepalen wat wanneer nodig is (wel/niet in beeld, wel/niet opnemen). En hoe dit op zo’n manier wordt uitgevoerd dat het zo min mogelijk negatief effect heeft op de rechten en vrijheden van leerlingen en medewerkers van de school.’

‘Deze vragen wil je voorafgaand aan de inzet van thuisonderwijs beantwoord hebben omdat je dan nog rekening kunt houden met de gevolgen van online onderwijs op de privacy van leerlingen en medewerkers. Dan kun je nog bijsturen. Vroegtijdig de Functionaris Gegevensbescherming (FG) betrekken is vanwege de adviserende rol belangrijk.’

Wat geeft de Autoriteit Persoonsgegevens (AP) aan als het gaat om afspraken over afstandsonderwijs?
‘De AP geeft aan dat een aantal punten in ieder geval in beleid terug zouden moeten komen: het in beeld brengen van leerlingen en docenten, het maken en bewaren van opnames inclusief veilige opslag, het informeren van leerlingen over het doel van de opname en de bewaartermijn en wie verantwoordelijk is voor tijdige verwijdering van beelden.’

‘Afspraken volgen uit dit beleid. Bijvoorbeeld: in het beleid staat dat een les niet wordt opgenomen, tenzij een bepaald percentage leerlingen niet aanwezig kan zijn. Dan kan de vervolgafspraak zijn dat een leerkracht bij de start aangeeft dat een les opgenomen wordt. Als het beleid is om alles lessen op te nemen, dan kan de afspraak zijn dat de leerkracht dat als bekend mag veronderstellen.’

‘Ik vind het heel belangrijk dat leerkrachten en dus het bevoegd gezag goed kunnen motiveren en verantwoorden waarom een les opgenomen moet worden. Het is zeker niet zo dat leerlingen/ouders hiervoor toestemming kunnen/moeten geven. Geven zij namelijk geen toestemming, dan kan dat onwenselijke gevolgen voor de leerling of de les hebben. Daar moet je dus niet van afhankelijk zijn, toestemming is dan geen optie. Bovendien, als het opnemen noodzakelijk is voor de taak of het belang van de school -goed onderwijs geven- dan is toestemming ook niet nodig. Een leerling/ouder kan wel bezwaar maken en dan moet de school een afweging maken tussen het belang van de leerling en het belang van het onderwijskundig doel van de school.’

Lees hier het onderzoek van de AP over online onderwijs.

Welke stappen moet je zetten om zorgvuldig te zijn volgens de AVG?
‘-Verantwoording afleggen door een DPIA (data protection impact assessment) te doen om risico’s in te schatten, maatregelen te treffen die risico’s opheffen/verkleinen en dit vast te leggen. De Functionaris voor Gegevensbescherming (FG) geeft advies op een DPIA.
-Tref je maatregelen.
-De verwerking leg je als bevoegd gezag vast in je verwerkingsregister.
-Een verwerkingsovereenkomst met de leverancier.
-Stel beleid vast (vergeet de MR niet) en spreek af hoe de PDCA (plan, do, control, act) loopt.
-Leg afspraken/gedragsregels vast, neem hierin ook de rechten van leerlingen en leerkrachten op. En geef informatie om transparant te zijn over de verwerking en verwachtingen.’

Wat moeten scholen doen als er toch (bewerkte) filmpjes van afstandsonderwijs gedeeld worden via sociale media?
‘Opnames die niet opgenomen en gedeeld hadden mogen worden, leiden mogelijk tot een datalek. Afhankelijk van de risico’s moet dit gemeld worden bij de AP. Betrek je FG hierbij. De verplichting om beveiligingsmaatregelen te treffen moet dus niet onderschat worden. Gedragsregels/afspraken zijn een onderdeel van beveiligingsmaatregelen en nodig om een leerling/leerkracht te kunnen aanspreken bij ongewenst gedrag.’
Lees bij de Autoriteit Persoonsgegevens meer over onderwijs in coronatijd.

Hier vind je een artikel over welke afspraken je als school kunt maken over afstandsonderwijs.
(12-11-2020)

In deze tijden van afstandsonderwijs stellen veel scholen laptops, tablets of Chromebooks voor thuisgebruik beschikbaar aan leerlingen. Is een bruikleenovereenkomst handig?
Na het thuisgebruik is het uiteraard de bedoeling dat de apparaten weer worden ingeleverd. Maar wat nou als de tablet of laptop kapot gaat tijdens gebruik of niet ingeleverd wordt?
In een bruikleenovereenkomst maak je afspraken over de bovenstaande situaties. Vaak worden er voorwaarden opgesteld over het gebruik. De lener moet er bijvoorbeeld mee instemmen dat hij zorgvuldig met het middel omgaat en het alleen voor schooldoeleinden gebruikt.
Door afspraken over het gebruik van apparatuur/devices te formaliseren in een bruikleenovereenkomst, wordt bij beide partijen duidelijkheid gecreëerd. Dit bijgaande document kunt u gebruiken als model voor het afsluiten van een bruikleenovereenkomst.

Download hier de bruikleenovereenkomst.
(07-04-2020)

Hoe gaat de Onderwijsinspectie om met de eventuele gemiste onderwijstijd gedurende deze periode van thuisonderwijs?
Hier zal soepel mee worden omgegaan, aldus de inspectie. Scholen hoeven in de huidige situatie geen onderwijstijd te registreren. Wel moeten scholen er alles aan doen om afstandsonderwijs te geven, waarbij het verlies aan onderwijstijd wordt geminimaliseerd en de kwaliteit van het onderwijs zo hoog mogelijk is. Scholen hoeven eventueel verlies van onderwijstijd niet te compenseren in vakanties of op vrije dagen, ook niet in latere jaren.
Er is geen richtlijn wat het minimale lesuren per dag is , dat zal de school zelf moeten inschatten en dat zal ook verschillen qua leeftijd. Uitgangspunt zal zijn: doen wat binnen de mogelijkheden ligt van de school en van de leerling om tot goed onderwijs op afstand te komen waardoor er niet al te veel achterstand ontstaat.
(15-04-2020)

Kan de school aansprakelijk worden gesteld voor een opgelopen onderwijsachterstand?
De school heeft een zorgplicht voor het verzorgen van onderwijs aan de leerlingen. Het uitgangspunt is dat de zorgplicht een inspanningsverplichting betreft, geen resultaatsverplichting.
Het enkele gegeven dat een leerling onderpresteert, is daarmee geen bewijs van een schending van de zorgplicht. Een school dient te zijn tekortgeschoten in de door haar in acht te nemen zorg en dat moeten de ouders voor een eventuele aansprakelijkheid aantonen en dat is lastig.
Een school is er specifiek om onderwijs te geven. Dat is haar primaire taak en bestaansrecht; het geven van onderwijs is haar core business.

Een school dient derhalve te handelen met de zorgvuldigheid die van een ‘redelijk bekwaam en redelijk handelend’ vakgenoot in gelijke omstandigheden mag worden verwacht.
In deze corona-omstandigheden kan er op een andere manier naar deze zorgplicht van de school gekeken worden, omdat de onderwijsmogelijkheden beperkter zijn wegens het afstandsonderwijs.
Pas wanneer de school aantoonbaar zijn taak in deze tijden verwaarloosd heeft kan aansprakelijkheid mogelijk worden vastgesteld.
Het helpt als de school:
– helder en regelmatig communiceert met de ouder en leerling
– de planning van de schooltaken duidelijk heeft gemaakt
– leerlingen die extra zorg nodig hebben, duidelijk in beeld heeft
(28-04-2020)