Terug naar overzicht

Samen leven leer je niet in het voortgezet onderwijs

Het rapport ‘Samen of gescheiden naar school’ van het Sociaal Cultureel Planbureau spreekt harde taal voor wie gelooft in het belang van leren samen leven, leren met diversiteit omgaan. Uit het rapport blijkt dat een optelsom aan individuele keuzes van schoolbesturen en ouders heeft geleid tot een gesegregeerd onderwijsaanbod.

Dat maakt dat leren omgaan met ‘de ander’ niet plaatsvindt op school en dat kan uiteindelijk leiden tot grotere afstand tussen groepen in de samenleving. Het voortgezet onderwijs staat op deze manier ver af van haar doel om leerlingen als burgers te leren samenleven in een complexe en diverse samenleving, aldus het SCP.

Het rapport spreekt over zowel institutionele als sociale gescheidenheid.
De institutionele gescheidenheid is de fysieke, ruimtelijke scheiding van leerlingen naar leerwegen en onderwijsniveau in afzonderlijke scholen, vestigingslocaties of klassen. Onder sociale gescheidenheid verstaat het rapport gescheidenheid van groepen leerlingen naar thuismilieu (het opleidings- en inkomensniveau). Institutionele gescheidenheid vind je vooral in de grote steden en gaat samen met aanzienlijke sociale gescheidenheid. Deze (ongelijke) verdeling heeft een negatieve impact op de ontmoetingskansen tussen verschillende groepen. Wat ook meespeelt is dat ouders bij voorkeur een kleine, veilige school zoeken en scholen met een vmbo-afdeling vaak als probleem worden gezien.

De gescheidenheid heeft een impact op het realiseren van onderwijsdoelen. Onderwijs heeft meerdere doelen. Deze worden vaak ingedeeld in de hoofdcategorieën kwalificatie, persoonsvorming en socialisatie, waaronder burgerschapsvorming. Ze zijn alle drie belangrijk, al zijn er wel verschillende accenten naar fase en type leerling. Ook is de samenstelling van de school en klas van invloed op het realiseren van verschillende onderwijsdoelen. Voorts gaat het rapport in op de zienswijze dat de harde maatschappelijke tweedeling wordt weerspiegeld in het onderwijs. Voor bijdrage aan sociale cohesie zijn ingrijpende maatregelen nodig. De klas wordt gezien als plek voor interactie en contact tussen verschillende groepen.

Het rapport geeft aan dat de sociale functie van het onderwijs onder druk staat. De maatschappelijke uitdagingen groot en urgent zijn en vragen om handelen. De toenemende gescheidenheid in het voortgezet onderwijs helpt daarbij niet. Het belang van ontmoeting voor bredere vorming en onderwijsdoelen gericht op sociale cohesie, is groot. Meer ontmoeting en menging en de betrokkenheid van alle actoren is belangrijk.

Het volledige SCP-rapport staat hier.

Meer informatie over burgerschap: Peter Warnders (pwarnders@vbs.nl)

(11-02-2021)

 

Gerelateerd