De Onderwijsinspectie heeft in het funderend onderwijs de taak om de onderwijskwaliteit te beoordelen en te bevorderen. De Onderwijsraad adviseert meer prioriteit aan de kwaliteitsbeoordelende taak te geven en te zorgen voor direct zicht op de onderwijspraktijk. Dit staat in het onlangs verschenen advies ‘Essentie van extern toezicht’. VBS plaatst hieronder enkele kanttekeningen.
De minister van Onderwijs had de Onderwijsraad om advies gevraagd hoe extern toezicht de kwaliteit van het onderwijs het beste kan borgen. Dit met het oog op evaluatie van de Wet op het onderwijstoezicht (WOT).
Herschik inspectietaken
De Onderwijsraad adviseert de taken van de inspectie te herschikken: geef meer prioriteit aan de beoordelende taak en maak de bevorderende taak ondergeschikt. De raad adviseert dat vast te leggen in de WOT.
Direct zicht op kwaliteit
De Onderwijsraad adviseert het extern toezicht meer te richten op wat er binnen een school gebeurt en vaker kwaliteitsonderzoek te doen op scholen en opleidingen. Zo kan de overheid haar grondwettelijke verantwoordelijkheid voor de onderwijskwaliteit beter waarmaken, vindt de raad.
Duidelijke en beter toetsbare eisen
Aanbeveling is vooraf duidelijke deugdelijkheidseisen op te stellen en ze beter toetsbaar te maken. De duidelijkheid van wettelijke voorschriften staat volgens de raad nu onder druk door het gebruik van open normen en zorgplichtbepalingen. De raad constateert dat er daardoor teveel ruimte is voor interpretatie.
Niet alles is meetbaar
VBS is het met de Onderwijsraad eens dat het duidelijker is om de twee inspectietaken te scheiden. Dit kan door het aanbrengen van een ‘Chinese muur’ binnen de Onderwijsinspectie of door beide taken daadwerkelijk fysiek van elkaar te scheiden in apart georganiseerde eenheden. Hierbij willen we wel opmerken dat stimuleren vaak beter werkt dan afrekenen en dat we de indruk hebben dat de stimulerende rol ook erg wordt gewaardeerd.
VBS is het met de raad eens dat de rol van het intern toezicht verder kan worden ontwikkeld. Goede interne kwaliteitsinstrumenten werken naar de mening van VBS beter dan een inspectie die vooral de vinger op zere plekken legt. Ten aanzien van het toezicht op scholen en besturen constateren we dat schoolbesturen uiteindelijk verantwoordelijk zijn voor de onderwijskwaliteit binnen de gehele organisatie. Sinds enkele jaren wordt het onderzoek dan ook gestart bij het bestuur. (Meer) Onderzoek op scholen zou daar geen afbreuk aan moeten doen.
Ten aanzien van de deugdelijkheidseisen ligt de vraag voor waar deze nu niet helder zijn en of dat betekent dat het aantal eisen zou moeten worden uitgebreid. We moeten ons altijd blijven realiseren dat niet alles meetbaar is, denk aan sociale vorming en persoonsvorming. Naar de mening van VBS komt onderwijskwaliteit in breedste zin vooral voort vanuit het pedagogisch perspectief van een school en de wijze waarop daar binnen de beschikbare ruimte invulling aan wordt gegeven. In het gezamenlijke manifest ‘Geef ruimte aan scholen om vanuit diversiteit en eigenheid kwalitatief goed onderwijs te bieden’ van de profielorganisaties vragen we om meer waardering voor deze zogenaamde merkbare kwaliteit tegenover een eenzijdige focus op meetbare kwaliteit.
(31-03-2022)
