Of het nu gaat om grensoverschrijdend gedrag of ongewenste omgangsvormen binnen de school, of een probleem in de communicatie met de school: medewerkers, leerlingen en ouders moeten met hun verhaal ergens terecht kunnen. Welke rol kan een vertrouwenspersoon hierin spelen? Ben je als school verplicht deze persoon aan te stellen? En welke rechten en plichten heeft hij of zij?
Scholen zijn wettelijk verplicht om vorm en inhoud te geven aan zowel de Arbowet, de Wet Sociale Veiligheid als de Kwaliteitswet. Onderdeel van deze wetten – alsook het klachtrecht (Kwaliteitswet) – is het aanstellen van een persoon die bijdraagt aan een veilige werkplek en bij wie ouders, leerlingen en medewerkers terecht kunnen met hun verhaal. Een (externe) vertrouwenspersoon fungeert als instrument om aan deze wettelijke verplichting te voldoen. Dat je een vertrouwenspersoon moet aanstellen staat dus niet letterlijk in de wet.
Interne versus externe vertrouwenspersoon
Een interne contactpersoon is iemand op school. Hij of zij is dichtbij, snel te bereiken en gemakkelijk aanspreekbaar. De externe vertrouwenspersoon is iemand van buiten de school / het schoolbestuur. Hij of zij staat meer op afstand, is daardoor meer objectief én onafhankelijk. Zeker dit laatste is een reden waarom medewerkers, leerlingen en ouders doorgaans liever hun verhaal bij een externe dan bij een interne vertrouwenspersoon doen. Voor het aanstellen van een externe vertrouwenspersoon kun je denken aan een oud bestuurslid, een huisarts uit een andere gemeente en soms kan de GGD ook een vertrouwenspersoon leveren voor een school.
De rechten en plichten van een externe vertrouwenspersoon
De taken, rechten en plichten van een vertrouwenspersoon zijn:
- het bieden van een luisterend oor aan de melder, vanuit een onafhankelijke positie
- het met de melder zoeken naar mogelijke oplossingen
- het inventariseren van deze mogelijkheden met de daarbij horende voor- en nadelen
- het gevraagd of ongevraagd adviseren van het bevoegd gezag
- het jaarlijks uitbrengen van schriftelijk verslag aan het bevoegd gezag
- het adviseren van de interne contactpersonen van de school
- het geven van voorlichting aan ouders, schoolteam, MR of bestuur
De angst is vaak dat ‘het verhaal naar buiten komt’. Zolang bovenstaande taken, rechten en plichten dus niet of minder goed bekend zijn, zal er niet zo snel contact met de vertrouwenspersoon worden opgenomen. Benadruk daarom dat de gesprekken met de externe vertrouwenspersoon vertrouwelijk zijn, tenzij er sprake is van een ernstig misdrijf. Aan het eind van ieder schooljaar krijgt alleen de algemeen directeur, bestuur of stichting, een geanonimiseerd overzicht van het aantal meldingen, het aantal gesprekken en de afloop van het contact.
Zorg dat route naar vertrouwenspersoon bekend is
Wie de externe vertrouwenspersoon is en hoe er contact met hem of haar opgenomen kan worden, is vaak onvoldoende bekend. Je kunt de contactgegevens in de schoolgids en op de website plaatsen. Aanvullend kun je de vertrouwenspersoon voorlichting laten geven, wat ook een van zijn taken is! Bijvoorbeeld op een ouderavond of MR-bijeenkomst. Zo krijgt de vertrouwenspersoon een gezicht, wordt de route naar hem of haar toegankelijker en wordt de informatie over wat hij of zij voor medewerkers, leerlingen en ouders kan betekenen, beter bekend. Dit kan veel leed voorkomen.
(26-04-2021)
