Scholen in het primair, voortgezet en speciaal onderwijs zijn verplicht zorg te dragen voor een veilige school. In de wet staat dat scholen een sociaal veiligheidsbeleid moeten uitvoeren en vorm geven. De VBS Helpdesk legt uit hoe je dat doet. En, er komt ook een nieuwe wet aan.
Het schoolveiligheidsplan heeft vooral betrekking op de thema’s agressie, geweld, seksuele intimidatie en discriminatie. De school stelt het plan samen met de (g)mr op. De (g)mr heeft instemmingsrecht. Een schoolveiligheidsplan bevat bijvoorbeeld: preventieve maatregelen, schoolregels en sancties bij overtreding. Zie ook hiervoor op de website van school en veiligheid het digitale veiligheidsplan: www.schoolenveiligheid.nl/kennisbank/digitaal-veiligheidsplan/ Met deze online-tool kun je het veiligheidsbeleid binnen jouw school in beeld brengen.
Cao’s po en vo
In de cao po en de cao vo is tevens opgenomen dat de werkgever beleid moet vaststellen dat gericht is op het realiseren van een gezonde en veilige leer- en werkomgeving binnen de instelling, bedoeld voor alle geledingen wat de zorgplicht van de werkgever verwoord. In de geldende codes goed bestuur voor het po en vo is een verplichtende bepaling opgenomen voor publicatie van een klokkenluidersregeling en een integriteitscode.
Klokkenluidersregeling
Een klokkenluidersregeling biedt iedere medewerker die een vermoeden van een misstand constateert, de veilige mogelijkheid deze te melden bij de werkgever, met het doel dat de ontvanger iets doet om de misstand op te lossen. Het adequaat reageren op misstanden draagt bij aan het voorkomen ervan past in een open cultuur, waarbij integer handelen en het aanspreken op gedrag gestimuleerd en gewaardeerd wordt.
Integriteitscode
Doel van een integriteitscode is het bieden van een kader bij het interpreteren, beoordelen en afwegen van wel of niet aanvaardbaar gedrag. Deze code kan de kapstok zijn voor de algemene en school specifieke regelingen die betrekking hebben op de omgang van personeelsleden met elkaar en alle leerlingen en andere betrokkenen bij de school.
Wat moet er minimaal in deze codes worden opgenomen:
-hoe met de interne melding wordt omgegaan
-wanneer sprake is van een vermoeden van een misstand
-bij welke daarvoor aangewezen functionaris(sen) het vermoeden van een misstand kan worden gemeld
-de verplichting voor de werkgever om de melding vertrouwelijk te behandelen, als de werknemer daarom heeft gevraagd
-de mogelijkheid voor de werknemer om een adviseur in vertrouwen te raadplegen over een vermoeden van een misstand.
Daarnaast is de werkgever verplicht zijn werknemers de procedure schriftelijk of elektronisch te verstrekken. Met daarbij informatie over de omstandigheden waaronder een vermoeden van een misstand buiten de organisatie kan worden gemeld en over de rechtsbescherming van de werknemer bij het melden van een vermoeden van een misstand.
Commissie
In diverse regelementen en in de wet wordt gesproken over de inrichting van een commissie, dat is alleen verplicht bij 50 of meer werknemers. Het inrichten van een commissie is niet altijd nodig als het maar helder is waar de ‘melder’ in vertrouwen iemand kan raadplegen over een vermoeden van een misstand (bijvoorbeeld bij een ‘adviseur’). Je kunt daarbij ook gebruik maken van bestaande kanalen zoals een intern of externe vertrouwenspersoon. Zo’n ‘adviseur’ heeft een geheimhoudingsplicht en kan de interne vertrouwenspersoon zijn. Buiten de organisatie kunnen dat bijvoorbeeld zijn een advocaat, een medewerker van een vakbond, een bedrijfsarts.
Nieuw wetsvoorstel ‘Vrij en veilig onderwijs’
Dit wetsvoorstel gaat over het verbeteren van de veiligheid op school. Daarbij moeten scholen meer doen om onveilige situaties in beeld te krijgen en ervoor te zorgen dat die minder voorkomen. De Onderwijsinspectie krijgt ook meer informatie over onveilige situaties. Daarnaast komen er regels voor de manier waarop scholen omgaan met klachten. Ten slotte moeten scholen jaarlijks hun veiligheidsbeleid beoordelen in het licht van de kennis die zij op het gebied van (on)veiligheid hebben opgedaan.
Het wetsvoorstel bevat zes nieuwe verplichtingen voor scholen in het funderend onderwijs, mbo en het hoger onderwijs. De verplichtingen zien onder andere toe op registratie- en meldingsverplichtingen van onveilige situaties, het hebben van een interne en externe vertrouwenspersoon en de aansluiting bij een landelijke klachtencommissie en de plicht om aanbevelingen van deze commissie op te volgen tenzij sprake is van zwaarwegende redenen om dat niet te doen. Ook bevat het wetsvoorstel een uitbreiding van de aangifteplicht van seksueel misbruik naar meerderjarigen, die ook van toepassing zal zijn in het hoger onderwijs en het mbo.
Het wetsvoorstel regelt de volgende wijzigingen:
- Uitbreiding van de jaarlijkse monitor veiligheidsbeleving naar het onderwijspersoneel
- Uitbreiding van de bestaande meld-, overleg- en aangifteplicht voor zedenmisdrijven met een meld- en overlegplicht voor seksuele intimidatie
- Invoering van een registratieplicht voor incidenten van sociale onveiligheid inclusief een meldplicht voor ernstige incidenten van sociale onveiligheid
- Versterking van het klachtenstelsel: verplichting om een interne én externe vertrouwenspersoon aan te stellen en om aan te sluiten bij een landelijke klachtencommissie.
- Uitbreiding van de monitoringsverplichting leerlingen funderend onderwijs
Mits aangenomen dan zal de wet zal naar alle waarschijnlijkheid in 2025 ingaan.
De PO-Raad kijkt kritisch naar het uitbreiden van de jaarlijkse veiligheidsmonitor naar onderwijspersoneel. De voorgestelde uitbreiding van de bestaande meld-, overleg- en aangifteplicht en de invoering van een registratieplicht betekent in de praktijk meer monitoren en meer melden. De PO-Raad zet bij voorkeur in op preventieve en curatieve interventies.
De VBS Helpdesk staat voor je klaar!
Heb je een vraag over het vormgeven van veilig onderwijs en een veilige werkomgeving of wil je modelreglementen opvragen? Neem dan contact op met Nienke Daniëls van de VBS Helpdesk: 070 – 331 52 15, helpdesk@vbs.nl of WhatsApp 06-53573393. De Helpdesk is dagelijks bereikbaar tussen 9.00 – 15.00 uur.
