Terug naar overzicht

De ALV van VBS: autonomie als donut en geen eenheidsworst maar pluriformiteit

De relatie tussen autonomie en samenwerking stond centraal tijdens de algemene ledenvergadering van VBS op 19 november 2018. Via een drietrapsraket volgde de wetenschappelijke visie van hoogleraar Edith Hooge, een reflectie door Christianne Mattijssen (directeur VO bij OCW) en een dialoog tussen de zaal en Kamerlid Paul van Meenen (D66). Met als klap op de vuurpijl een feestelijk afscheid van VBS-bestuursleden Jos Cremers en Wobine Buijs.

Een zestigtal VBS-leden en relaties namen deel aan de algemene ledenvergadering en de daaraan gekoppelde avondbijeenkomst in het Rooftoprestaurant in BINK36, sinds dit jaar ook het onderkomen van VBS. Het huishoudelijk gedeelte stond grotendeels in het teken van het aftreden van vice-voorzitter Jos Cremers en voorzitter Wobine Buijs, die later op de avond feestelijk uitgezwaaid werd.

Cremers, die sinds 1997 deel uitmaakte van het bestuur van VBS, kreeg alle lof toegezwaaid van Buijs. ‘Jos is mijn maatje van het eerste uur. Hij heeft ongelooflijk veel voor het voortgezet onderwijs gedaan, binnen en buiten VBS. Je ging tot het bot voor het onderwijs. Vanuit de bestuursvergaderingen herinner ik me je messcherpe analyses en vooral je brede lach. Je hebt grote inzet voor VBS geleverd, het is mede dankzij jou dat VBS een mooie toekomst heeft.’ Daarna kreeg Cremers het erelidmaatschap van VBS uitgereikt.

Jos Cremers en Wobine Buijs

Geen McDonald’s
Cremers reageerde bescheiden: ‘gaat het over mij, denk je dan’, lachte hij. Hij benadrukte het belang van waarden. ‘De vrijheid van onderwijs en kleinschaligheid draag ik een warm hart toe. Eigenzinnigheid van scholen is van groot belang. Zorg ervoor dat het algemene karakter van VBS-scholen, toegankelijk voor iedereen, blijft bestaan’, riep hij op.

Aansluitend droeg Wobine Buijs na 16 jaar in het bestuur de voorzittershamer over aan Artho Jansen. ‘Behoud de eigenzinnigheid, blijf nadenken over het bestel, en maak geen McDonald’s van het onderwijs’, gaf ze Jansen en zijn medebestuursleden mee. Jansen zei: ‘VBS is een vereniging van heel bijzondere scholen. Ik zou nog meer met elkaar in gesprek willen, zodat we samen veel kunnen betekenen voor onze bijzondere scholen.’

Wobine Buijs en Artho Jansen

Autonomie als donut
Na een fraai muzikaal intermezzo door drie jonge violistes vervolgde Edith Hooge (hoogleraar Onderwijsbestuur bij TIAS School for Business and Society en vanaf 1 januari voorzitter van de Onderwijsraad) de bijeenkomst met een wetenschappelijke kijk op de autonomie en samenwerking. Ze vergeleek autonomie met het gat van een donut. ‘Autonomie is op zichzelf niets, het bestaat alleen bij de gratie van grenzen: de wet- en regelgeving door het rijk. Autonomie krijgt gestalte door handelen, keuzes maken, en door zaken niet te doen.’

Hooge vroeg zich af of alle besturen en scholen autonomie kunnen dragen. ‘Verantwoording afleggen over keuzes is voor veel scholen een flinke uitdaging.’ De overheid heeft drie rollen bij autonomie: ruimte laten, toerusten en verantwoording vragen. ‘De overheid blijft teveel hangen bij ruimte laten, terwijl toerusten en verantwoording vragen net zo belangrijk zijn. En dan verwordt autonomie tot een schaamlap’, stelde ze.

Edith Hooge

De vijf R’en van OCW
Christianne Mattijssen, directeur vo bij het ministerie van OCW, reflecteerde op het betoog van Hooge. ‘De overheid bepaalt de donut, wij creëren het kader voor autonomie. Dat doen we via de vijf R’en: richting, randvoorwaarden (bekostiging en bevoegdheid), rolverdeling (governance), rekenschap (verantwoording afleggen) en reflectie door onderzoek.’

Christianne Mattijssen

Beter verantwoorden
Na de pauze ging Kamerlid Paul van Meenen (D66) onder leiding van Henriëtte Kievit van Hofstaten Public Affairs in gesprek met de aanwezigen. ‘Ik ben een geweldig groot voorstander van autonomie, maar mijn collega’s in de Kamer en ik maken ons grote zorgen over de verantwoording van de besteding van gelden. Gelden wordt niet doelmatig besteed, misschien wel rechtmatig. Als de onderwijssector niet heel snel duidelijk maakt wat er met het geld gebeurt, zal de politiek in beweging komen. Regelt de sector het niet zelf, dan Den Haag het voortouw nemen’, waarschuwde hij.

Paul van Meenen

Sintcadeautjes in augustus
De avond eindigde met een feestelijk afscheid van scheidend voorzitter en kersvers VBS-erelid Wobine Buijs. Bestuurslid Hayat Chidi vervulde de rol van talkshowhost a la Eva Jinek -met kaasstengels- en haalde herinneringen op met Jos Cremers en Simon Steen, oud-algemeen directeur van VBS. ‘De eerste keer dat ik haar ontmoette, had ze in augustus tassen vol sint-cadeautjes bij zich. Dit is een vrouw die moet woekeren met haar tijd, dacht ik. Gelukkig had ze tijd voor VBS, waar Wobine zich kenmerkte door verbindend leiderschap’, vertelde Steen. ‘En door persoonlijk leiderschap. Je kwam altijd vol energie bij een overleg met Wobine vandaan’, vulde Cremers aan.

Hayat Chidi, Jos Cremers en Simon Steen

Wobine Buijs blikte in een warm en gloedvol betoog terug op ‘het einde van mijn directe betrokkenheid bij het onderwijs na dertig jaar’. ‘Toen ik aantrad, was overal bestuurlijke schaalvergroting gaande. Dat gaan we bij VBS niet doen, zeiden we. De samenleving zit niet te wachten op eenheidsworst, pluriformiteit hebben we nodig. Als VBS moeten we autonomie blijven bevechten, scholen toerusten bij hun bedrijfsvoering en leden verbinden. Door samen te werken aan dezelfde doelen en daarover verantwoording af te leggen’, gaf ze VBS en haar leden mee. (20-11-2018)

Wobine Buijs (Foto’s Rob Niemantsverdriet)

U leest een uitgebreid verslag in het volgende nummer van ons magazine De VBS, dat voor de kerstvakantie in de bus valt.

Gerelateerd